KẾ HOẠCH XÂY DỰNG THƯ VIỆN SỐ ĐIỆN TỬ

Xu hướng xây dựng thư viện số là sự phát triển tất yếu đối với các thư viện tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Những ưu điểm của thư viện số trong việc cung cấp thông tin, tài liệu không bị phụ thuộc vào không gian thời gian sẽ giúp các thư viện tăng khả  năng cạnh tranh so với nhiều kênh cung cấp thông tin khác. Bài viết sau đây, Lạc Việt sẽ tổng hợp các vấn đề, giải pháp xây dựng thư viện điện tử cần quan tâm hiện tại.

1. Xây dựng thư viện số với phần mềm Lạc Việt Vebrary

Để quản lý thư viện số các thư viện có thể lựa chọn nhiều giải pháp xây dựng thư viện điện tử khác nhau được cung cấp bởi nhiều tập đoàn, công ty trong và ngoài nước. Kinh phí đầu tư cũng rất khác nhau. Đối với phần mềm thương mại nước ngoài thường có giá hàng tỷ đồng. Các phần  mềm mã nguồn mở, phần mềm thương mại trong nước có giá thành rẻ hơn.... Chính vì vậy, các thư viện cần có sự cân nhắc về khả năng tài chính đối với sự đầu tư này. Sử dụng phần mềm mã nguồn mở cũng là giải pháp tốt đối với các thư viện tại Việt Nam đặc biệt là những thư viện khó khăn về tài chính. Trong số các phần mềm xây dựng thư viện số mã nguồn mở quản trị thư viện số các thư viện có thể lựa chọn phần mềm Lạc Việt Vebrary...

Giải pháp kế hoạch xây dựng thư viện điện tử Lạc Việt Vebrary được thiết kế tuân theo chuẩn quốc tế trong hoạt động thông tin – thư viện như sau:

• Khổ mẫu trao đổi ISO 2709.
• Khổ mẫu biên mục đọc máy MARC21, MARC21XML.
• Chuẩn tìm kiếm liên thư viện Z39.50. 
• Hỗ trợ công tác biên mục theo & quy tắc mô tả thư mục : ISBD, AACR2, Dublin Core
• Hỗ trợ khung phân loại khác nhau:

          Khung phân loại thập phân của Dewey (DDC)

          Khung phân loại thập phân bách khoa (UDC), khung đề mục chủ đề.

• Lạc Việt Vebrary tích hợp hiệu quả các nghiệp vụ, quy trình của thư viện; khả năng khai thác, kết nối đến cộng đồng thư viện trên thế giới, khả năng liên thông đã được kiểm chứng về quy trình, chất lượng bởi Đại học RMIT, Thư viện Quốc gia Canada và tổ chức Research Libraries Group.
• Lạc Việt Vebrary là phần mềm duy nhất ở Đông Nam Á có tên trong danh sách Tổ Chức Quốc Tế về phát triển và bảo trì chuẩn ứng dụng mượn liên thư viện ILL ASMA (ILL Applications Standards Maintenance Agency - www.nlc-bnc.ca/iso/ill), được thư viện Quốc gia Canada kiểm chứng nghiệp vụ (www.nlc-bnc.ca), RLG (/www.rlg.org).

Mô hình tổng quan giải pháp Lạc Việt Vebrary

2. Giải pháp kế hoạch xây dựng thư viện điện tử về tài liệu số  

Với sự hỗ trợ của các công nghệ mới, toàn bộ số tài liệu hàng trăm nghìn bản của một thư viện có thể chuyển sang dạng số trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, kế hoạch xây dựng thư viện số có được quyền số hóa và phổ biến các tài liệu lại là một vấn đề khó.

Huy động tài liệu từ cộng đồng cũng là giải pháp các thư viện cần quan tâm. Đối với các thư viện đại học, có thể tìm kiếm sự hỗ trợ tài liệu từ giảng viên. Các bài báo khoa học, bài giảng, giáo trình, các công trình khoa học … đã được nghiệm thu nếu khai thác thác tốt thì đó là nguồn tài liệu có giá trị cao. 

Yếu tố thứ 2 cần quan tâm đó là chính sách thông tin cho việc sử dụng tài liệu trong thư viện số. Mà cụ thể đó là sự phân hoạch hợp lý 2 đối tượng là tài liệu số và người dùng tin.  

• ·    Tài liệu số: Tài liệu gồm nhiều loại khác nhau, có thể phổ biến ở những mức độ khác nhau. Có tài liệu có thể phổ biến rộng rãi để bất cứ ai cũng có thể truy cập, có tài liệu phục vụ  cho tất cả bạn đọc chính thức của thư viện, có tài liệu không phổ biến rộng rãi… Các thư viện cần có sự khảo sát chi tiết cơ cấu tài liệu số của thư viện mình để có sự phân hoạch hợp lý thành các bộ sưu tập trong thư viện số. Việc phân hoạch càng chi tiết và khoa học sẽ càng tạo điều kiện thuận lợi cho thư viện trong việc thiết lập chính sách thông tin.  
• ·     Người dùng tin: Người dùng tin khai thác thông tin trong thư viện số cũng gồm nhiều nhóm khác nhau. Mỗi nhóm có thể được hưởng những chính sách khác nhau. Có nhóm được tiếp cận tới tất cả các tài liệu trong thư viện số, có nhóm tiếp cận hạn chế, có nhóm chỉ được tiếp cận đến thông tin cấp hai…. Các thư viện khi tiến hành xây dựng hệ thống thư viện cần có sự nghiên cứu về đối tượng phục vụ của thư viện mình từ đó có có sự phân hoạch thành các nhóm phù hợp.  

Việc phân hoạch tài liệu và người dùng tin là điều tất yếu đối với bất cứ thư viện nào khi tiến hành kế hoạch xây dựng thư viện điện tử. Bởi vì chính sách thông tin của thư viện số được vận hành dựa trên một ma trận kết hợp giữa người dùng tin và tài liệu được quản trị.  

3. Đảm bảo về nhân lực khi xây dựng thư viện số

Kế hoạch xây dựng thư viện điện tử liên quan đến nhiều khâu công việc thuộc nghiệp vụ thư viện như thu thập, xử lý, tổ chức và phân phối thông tin. Chính vì vậy việc xây dựng thư viện số cần huy động nhân lực từ nhiều phòng chuyên môn khác nhau trong thư viện.

Hoạt động xây dựng hệ hống thư viện liên đới tới nhiều phòng chuyên môn khác nhau nên mô hình triển khai cần để dưới dạng một dự án và do một nhóm công tác đảm nhận là phù hợp nhất. Nhân sự đáp ứng cho mô hình này sẽ được lựa chọn từ nhiều phòng chuyên môn khác nhau như Phòng CNTT, Phòng Bổ sung, Phòng Biên mục, Phòng đọc…

Toàn bộ thông tin về giải pháp xây dựng thư viện điện tử, thư viện số đã được Lạc Việt Vebrary cập nhật đầy đủ trong bài viết. Hy vọng những thông tin này giúp các tổ chức, đơn vị thực hiện quá trình chuyển đổi và có kế hoạch xây dựng thư viện số, thư viện điện tử hiệu quả. Liên hệ ngay với Lạc Việt Vebrary để được tư vấn chi tiết về phần mềm thư viện số chi phí tốt nhất hiện tại.

Nguồn: Tổng hợp

• Thông tư 05/2020/TT-BVHTTDL cuả Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quy định về đánh giá hoạt động thư viện.
• Công văn 11185/GDTH Hướng dẫn tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông
• Tại sao phải đăng ký bản quyền tác giả và tầm quan trọng của nó
• Cách để sắp xếp giá sách trong thư viện
• Công nghệ di động trong quản lý thư viện