Thư viện số là gì? Phần mềm dịch vụ tốt nhất thị trường 2024

Kỷ nguyên công nghệ 4.0 mở ra đem lại nhiều thay đổi lớn trong ngành công nghệ thông tin. Các dữ liệu đều được số hóa, đưa lên các nền tảng đám mây. Không nằm ngoài sự thay đổi này, các thư viện tại Việt Nam cũng dần chuyển đổi, áp dụng dịch vụ thư viện số ngày càng rộng rãi hơn, đặc biệt là tại các tổ chức giáo dục. Vậy nền tảng này có đặc điểm gì nổi bật? Cùng Lạc Việt Vebrary tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé.

1. Thư viện số là gì?

1.1. Khái niệm tổng quan

Thư viện số được xem là một phần mềm thư viện ảo, nơi chứa các bộ sưu tập với nhiều định dạng số khác nhau như văn bản, tài liệu, video, âm thanh, … Chúng được lưu trữ, sắp xếp khoa học để người dùng dễ dàng sử dụng mọi lúc mọi nơi.

Hiện nay, khái niệm thư viện online được rất nhiều tổ chức định nghĩa khác nhau. Dưới đây là một số định nghĩa được nhiều người sử dụng:

• Định nghĩa thư viện ảo trong từ điển Dictionary for Library and Information Science của Joan M. Reitz được hiểu như sau: “Thư viện số là một thư viện trong đó ngoài tài liệu in ấn, tài liệu dạng thu nhỏ (vi phẩm), có phục vụ độc giả một tỷ lệ quan trọng tài nguyên dạng máy đọc được truy cập qua máy tính được gọi là Tài nguyên số (Digital Resources). Tài nguyên số có thể là tài liệu nội sinh mà cũng có thể được truy cập từ xa qua mạng máy tính. Tiến trình số hóa trong thư viện bắt đầu từ hệ thống mục lục, chỉ mục tạp chí, dịch vụ tóm tắt tài liệu đến ấn phẩm định kỳ, tài liệu tham khảo, cuối cùng là sách in”.
• Định nghĩa theo Larson: “Thư viện số là thư viện ảo toàn cầu với hàng ngàn thư viện được nối với nhau.”
• Định nghĩa từ Liên đoàn Mỹ: “Thư viện số là một tổ chức cung cấp tài nguyên thông tin, bao gồm cả các nhân viên để hướng dẫn truy cập, tạo lập, phân phối, đảm bảo tính toàn vẹn, ổn định lâu dài theo thời gian của các bộ sưu tập số”

Thư viện ảo được áp dụng rất nhiều trong các lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, cần phải nhắc đến việc áp dụng dịch vụ phần mềm thư viện số phổ biến nhất là các trường học, Đại học, tổ chức giáo dục lớn.

1.2. Đặc điểm nổi bật của thư viện số

Dưới đây là một số đặc điểm chung của thư viện ảo:

• Thư viện ảo cho phép người dùng truy cập tài liệu trực tuyến từ bất kỳ nơi nào có kết nối internet.
• Số hóa mọi loại tài liệu bao gồm sách, báo, hình ảnh, âm thanh, video,.... Dữ liệu số hóa trong thư viện ảo giúp bảo quản thông tin hiệu quả.
• Thư viện có các hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu để lọc tài liệu, giúp người dùng tìm kiếm, truy cập thông tin nhanh chóng, dễ dàng hơn.
• Sử dụng các công cụ tìm kiếm thông minh, cho phép người dùng tìm kiếm thông tin chính xác. Kết quả được cung cấp sau khi tìm kiếm sẽ phù hợp với từ khóa bạn mong muốn.
• Thư viện ảo không chỉ chứa văn bản (sách, báo…) mà còn đa dạng hóa thông tin với hình ảnh, âm thanh, video,.... Giúp mở rộng phạm vi tài nguyên thư viện.
• Có thể dễ dàng được cập nhật thông tin mới, bổ sung tài liệu mà không cần in lại nhiều lần.
• Tích hợp với công nghệ AI để cải thiện trải nghiệm người dùng, hiệu suất tìm kiếm.
• Đảm bảo dữ liệu, thông tin người dùng được bảo vệ an toàn.
  

1.3. So sánh thư viện số với thư viện truyền thống

So sánh giữa thư viện điện tử, thư viện truyền thống có thể dễ dàng thấy được sự khác biệt về sự tiện lợi, mức chi phí như sau:

• Thư viện truyền thống: Người dùng phải đến địa điểm thư viện để tìm kiếm, đọc tài liệu. Điều này đòi hỏi người dùng phải dành thời gian, chi phí để di chuyển đến thư viện. Ngoài ra, thư viện truyền thống có giới hạn về số lượng tài liệu, thời gian mở cửa, hạn chế sự tiện lợi cho người dùng.
• Thư viện điện tử: Có khả năng cung cấp nhiều loại tài liệu khác nhau từ nhiều nguồn khác nhau. Giúp cho người dùng có thể truy cập đến tài liệu phong phú hơn, đa dạng hơn. Thư viện ảo có thể cung cấp các dịch vụ tìm kiếm thông minh giúp người dùng có thể tìm kiếm tài liệu nhanh chóng, dễ dàng hơn. Thư viện điện tử còn giúp tiết kiệm chi phí cho người dùng. Thay vì phải chi tiền đi lại đến thư viện truyền thống, mất thời gian đọc tài liệu tại thư viện, người dùng có thể truy cập vào thư viện ảo miễn phí từ bất cứ đâu, bất cứ khi nào, từ bất kỳ thiết bị nào có kết nối internet.

1.4. Sự phát triển của thư viện số trên thế giới và tại Việt Nam

- Sự phát triển của thư viện ảo trên thế giới

Hiện nay, nhiều thư viện ảo đã được xây dựng ở các nước phát triển trên thế giới, cụ thể như sau: 

• Thư viện Quốc hội Hoa Kỳ đã tiến hành một chương trình thư viện ảo khổng lồ nhằm chuyển đổi vốn tư liệu truyền thống sang nguồn tin điện tử linh hoạt. 

• Thư viện Anh hợp tác với Microsoft để tiến hành số hoá nhằm tạo lập một bộ sưu tập tài liệu điện tử cho phép truy cập trực tuyến. 

• Thư viện Quốc gia Pháp đã ký hợp đồng với hãng Safiq nhằm số hoá 300.000 sách của thư viện trong vòng 3 năm. 

• Tại Nhật Bản, mô hình thư viện ảo đang tiến hành các thử nghiệm khác nhau thông qua việc tạo ra một số lượng lớn dữ liệu số hoá từ nhiều nguồn thông tin khác nhau. Tổng cộng có gần 9,5 triệu trang tài liệu đã được số hoá tại đất nước này

- Sự phát triển của thư viện số tại Việt Nam 

Tại Việt Nam, khái niệm thư viện ảo còn mới đối với cộng đồng thư viện Việt Nam. Nhu cầu nghiên cứu về mô hình này bắt đầu từ chiến lược phát triển thông tin - thư viện giai đoạn 2010-2020

Trước xu thế chuyển hướng thông tin toàn cầu trong thời đại công nghệ 4.0, vấn đề không gian lưu trữ các tư liệu truyền thống số lượng lớn tại các thư viện Việt Nam đã trở lên cấp bách khiến cho nhiều người cần một giải pháp số hóa kho tư liệu này.

Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam hiện đang là một trong những thư viện ảo lớn nhất được hình thành tại Việt Nam. Đây là dự án do Trung tâm Thông tin tư liệu – Viện KHCNVN xây dựng, phát triển từ tháng 9/2008. Sau hơn 8 tháng tổ chức, triển khai thực hiện, vận hành thử nghiệm, Viện KHCNVN đã chính thức đi vào hoạt động.

2. Phần mềm dịch vụ thư viện số tốt nhất hiện nay

Phần mềm dịch vụ thư viện số Lạc Việt Vebrary hiện đang là dịch vụ thư viện ảo được tin dùng nhiều nhất hiện nay bởi các trường Đại học, Cao Đẳng, tổ chức giáo dục trên cả nước với những tính năng vượt trội như sau:

• Dịch vụ phần mềm thư viện số cho phép tin học hóa, số hóa, tự động mọi nghiệp vụ để người dùng có thể truy cập mọi lúc, mọi nơi bằng các hình thức từ xa. Nhờ đó giúp tiết kiệm nguồn lực, thông tin được quản lý tốt nhất với tính an toàn cao nhất.

• Với triết lý “một điểm đến cho tất cả” giúp mọi đối tượng ở nhiều trình độ, lứa tuổi khác nhau đều có thể tiếp cận kho thông tin kiến thức của thư viện.

• Dịch vụ thư viện ảo Lạc Việt Vebrary được thiết kế theo chuẩn quốc tế được kiểm chứng chất lượng bởi đại học RMIT, thư viện Quốc gia Canada. Ngoài ra, Lạc Việt Vebrary là phần mềm dịch vụ thư viện số duy nhất ở Đông Nam Á có tên trong danh sách của Tổ chức Quốc tế ILL ASMA về phát triển, bảo trì ứng dụng mượn liên thư viện.

• Hiện nay dịch vụ thư viện ảo Lạc Việt Vebrary được áp dụng triển khai tại Trường Đại Học Nông Lâm Thành Phố Hồ Chí Minh, nhiều các trường Đại học lớn nhỏ khác trên cả nước.

3. Tại sao trường học cần áp dụng phần mềm thư viện ảo?

Có rất nhiều những nguyên nhân khác nhau cũng như những lợi ích đến từ thư viện ảo buộc các trường học cần phải chuyển đổi, áp dụng dịch vụ phần mềm thư viện số ngay trong thời đại công nghệ 4.0 này.

• Số lượng tài liệu lưu trữ dạng truyền thống theo thời gian trở nên quá tải, trong khi đó không gian không được mở rộng hoặc vấn đề này gây nhiều tốn kém khi thực hiện mở rộng thư viện.

• Trong kỷ nguyên công nghệ 4.0, nội dung số bùng nổ, gia tăng mạnh mẽ, đa phần tài liệu đều được lưu trữ dưới dạng điện tử, làm thay đổi thói quen của người đọc dần chuyển sang các nền tảng điện tử để tăng tính tiện lợi, tiếp cận thông tin nhanh chóng ở mọi lúc mọi nơi.

• Nhiều chính sách của chính phủ ban hành trong quy trình chuyển đổi số cũng ảnh hưởng đến việc áp dụng dịch vụ phần mềm quản lý thư viện tại các trường học. Cụ thể, theo Quyết định số 206/QĐ-TTg được ban hành ngày 2/11/2021, chính phủ đã phê duyệt chương trình chuyển đổi số ngành thư viện đến năm 2025, định hướng đến 2030.

Những ưu điểm từ phần mềm dịch vụ thư viện số cung cấp cũng là yếu tố quyết định việc chuyển đổi áp dụng của các trường học:

• Không gian tri thức là vô tận, không giới hạn bởi các ranh giới vật lý như thư viện truyền thống. Người đọc có thể sử dụng, tra cứu tài liệu mọi lúc mọi nơi chỉ cần một thiết bị điện tử thông minh có kết nối mạng.

• Thời gian sử dụng không hạn chế: Với các thư viện truyền thống, người dùng chỉ được đến vào khoản thời gian quy định trong ngày. Tuy nhiên, với thư viện ảo thời gian truy cập, sử dụng là 24/7.

• Không giới hạn người sử dụng trong một thời điểm nên không gặp phải tình trạng tắc nghẽn.

• Tìm kiếm nhanh chóng thông tin: Với những tính năng hiện đại từ thư viện điện tử, người dùng có thể tìm kiếm nhanh chóng các tài liệu với thanh tìm kiếm chính xác nhất.

• Hệ thống lưu trữ, khả năng bảo quản tốt nhất: Khả năng lưu trữ tài liệu vô cùng gọn nhẹ, thời gian bảo quản lâu dài tránh tình trạng mọt mối như trong thư viện truyền thống.

• Thông tin hình ảnh được rõ nét nhờ các công nghệ xử lý hình ảnh, không thay đổi theo thời gian.

Với những nguyên nhân, lợi ích từ phần mềm thư viện ảo được kể trên, chắc hẳn bạn đã hiểu được tại sao sự chuyển đổi này quan trọng, cần thực hiện ngay. Điều mà các trường, tổ chức giáo dục Đại học, Cao Đẳng cần làm ngay chính là tìm hiểu, lựa chọn được dịch vụ thư viện ảo uy tín chất lượng, tốt nhất hiện nay.

Lạc Việt Vebrary đã cung cấp chi tiết nhất những thông tin liên quan đến thư viện ảo là gì cũng như những ưu điểm mà công nghệ này đem lại cho các Trường học. Liên hệ ngay với phần mềm dịch vụ thư viện số Lạc Việt Vebrary để nhận được tư vấn,fđiều giải đáp thắc mắc về dịch vụ thư viện ảo tốt nhất hiện nay