BIỂU MẪU-TÀI LIỆU
Khung phân loại tài liệu thư viện DDC, UDC, LCC
Khung phân loại tài liệu thư viện DDC, UDC, LCC
Trong công tác nghiệp vụ thư viện, công tác phân loại là
một khâu xử lý nghiệp vụ hết sức quan trọng. Nó được ứng dụng để giúp người sử
dụng thư viện dễ dàng tìm kiếm và tiếp cận tài liệu, đồng thời cũng hỗ trợ việc
sắp xếp các tiêu đề trong mục lục phân loại hay trong thư mục. Đối với chuẩn
thư tịch về phân loại thư viện, ba khung phân loại được cho là tiêu biểu hiện
nay là:
-
Khung phân loại thập phân Dewey – DDC
(Dewey Decimal Classification) dùng cho thư viện vừa và nhỏ;
-
Khung phân loại Thư viện Quốc hội Hoa Kì –
LCC (Library of Congress Classification) dùng cho thư viện có hơn một triệu ấn
bản sách.
- Bảng phân loại thập phân bách khoa (Universal Decimal Classification – UDC)
I. Định nghĩa
1. Bảng
phân loại thâp phân Dewey (Dewey Decimal Classification – DDC)
2. Bảng
phân loại thập phân bách khoa (Universal Decimal Classification – UDC)
Trong các khung phân loại được sử
dụng rộng rãi hiện nay phải kể đến Khung phân loại thập tiến quốc tế UDC
(Universal Decimal Classification) do hai nhà thư mục học người Bỉ là Paul
Otlet và Henry Lafontaine xây dựng và cho ra đời năm 1895. Khung phân loại DDC
và UDC khác nhau về cấu tạo bên trong còn các lớp cơ bản vẫn giữ nguyên. Riêng
các bảng phụ và các ký hiệu có được mở rộng hơn. Khung phân loại UDC hoàn chỉnh
được xuất bản năm 1905 bằng tiếng Pháp với tên là Bảng chỉ dẫn thư mục tổng hợp
(Manuel du Repertoire Bibliographique Universal) và sau này được dịch và xuất
bản bằng nhiều thứ tiếng khác nhau.
3. Bảng
phân loại thư viện Quốc hội Mỹ (Library of Congerss Classificasion – LCC):
4. Một
số khung phân loại khác:
- Khung
phân loại Paul Boudet
- Khung
phân loại của Lê Quý Đôn
- Khung
phân loại của Phan Huy Chú
- Khung
phân loại Lưu Hướng
- Khung
phân loại Tuân Húc
- …
II. Ý nghĩa
Trong các quy trình chuẩn bị và trực tiếp chỉnh lý tài
liệu, có nhiều việc phải làm có liêu quan mật thiết đến khung phân loại tài liệu,
mà nếu có sẵn một khung phân loại tài liệu thì việc chỉnh lý tài liệu chắc chắn
có nhiều thuận lợi. Mối liên quan vốn có giữa chỉnh lý tài liệu với khung phân
loại tài liệu được thể hiện ở nội dung công việc chính của chỉnh lý. Khi chỉnh
lý tài liệu có nhiều việc phải làm, những điều cốt lõi của công việc chỉnh lý
tài liệu là phân chia tài liệu chính xác để đạt được đơn vị phân loại cuối cùng
là hồ sơ, đơn vị bảo quản chuẩn mực phản ảnh trung thực công việc đã diễn ra.
Muốn đạt được các mục tiêu đó của chỉnh lý, bắt buộc trong khi chỉnh lý tài liệu
cũng phải thiết kế được một bảng phân chia tài liệu cần đưa ra chỉnh lý giống
như xây dựng một khung phân loại cục bộ cho một khối tài liệu riêng biệt. Công
việc đó của chỉnh lý diễn ra cũng theo các quy trình phân loại các cấp độ tài
liệu tương tự như người xây dựng một khung phân loại tài liệu. Vì vậy, việc chỉnh
lý tài liệu sẽ tham khảo cách xây dựng khung phân loại tài liệu ở các phương
pháp, nguyên tác thiết lập được các giản đồ phân loại một các khoa học và hợp
lý.
Những công việc cụ thể của việc chỉnh lý tài liệu còn
có thể tham khảo khung phân loại tài liệu ở các mặt sau:
1. Khung phân loại tài liệu giúp cho việc xây dựng phương án phân loại tài liệu trong chỉnh lý.
2. Khung phân loại tài liệu giúp đắc lực cho việc xác định giá trị tài liệu trong chỉnh lý tài liệu.
Trong việc chuẩn bị chỉnh lý tài liệu, khung phân loại tài liệu được coi như công cụ định hướng quan trọng cho việc viết bản hướng dẫn xác định giá trị tài liệu. Người được phân công viết bản hướng dẫn xác định giá trị tài liệu, nếu chỉ dựa vào thông tin của riêng đơn vị hình thành phông, hoặc dựa vào tài liệu cụ thể đưa ra chỉnh lý, sẽ dẫn đến chỉ đạo lựa chọn và loại huỷ tài liệu trong chỉnh lý rất cục bộ, thiếu tính hệ thống. Điều hiển nhiên có liên quan đến toàn bộ công tác xác định giá trị tài liệu theo quan điểm hiện hiện nay là xác định giá trị tài liệu vĩ mô, vậy bất kể việc xác định giá trị đơn lẻ ở đâu, đều thu về một mục đích cuối cùng để thực hiện tối ưu hoá toàn bộ tài liệu Phông lưu trữ quốc gia. Làm như vậy, người chỉ đạo xác định giá trị trong chỉnh lý phải có một công cụ bổ trợ cho việc xác định giá trị theo quan điểm hệ thống, đó là khung phân loại tài liệu. Vì vậy, trong quá trình hướng dẫn xác định giá trị tài liệu, hoặc trực tiếp xác định giá trị tài liệu, thì người thực thi công việc phải nắm được hệ thống tài liệu của cả một tổng thể khối lớn. Với yêu cầu như vậy thì khung phân loại tài liệu đáp ứng được thoả mãn. Đây là điểm quan trọng để quyết định giữ lại hay loại ra từng tài liệu cụ thể trong chỉnh lý tài liệu.
3. Khung phân loại thông tin tài liệu giúp xây dựng công cụ ta tìm tài liệu trong chỉnh lý tài liệu.
Công cụ tra tìm tài liệu phổ biến nhất là mục lục hồ sơ của một khối tài liệu đưa ra chỉnh lý. Mục lục này phản ánh số lượng hồ sơ hiện hữu sau khi chỉnh lý. Nhưng với yêu cầu tìm tin tổng hợp có hiệu quả hơn, người ta thường phải xây dựng các lại công cụ tra tìm khác như bộ thẻ chuyên đề, hoặc xây dựng một cơ sở dữ liệu để tìm tin theo chuyên đề. Với yêu cầu này thì khung phân loại tài liệu giúp ích đắc lực nhất.
Dù là xây dựng thư viện số hay thư viện truyền thống thì khung phân loại
Nguồn: Học viện tài chính
